12 grudnia 1603 r. w miejscowości Krasne na Podolu, w czasie objazdu swoich ruskich dóbr, zmarł nagle w wieku 33 lat wojewoda wołyński Aleksander książę Ostrogski. Jego nagła śmierć zrodziła podejrzenia o to, że został on otruty. Z małżeństwa z Anną z Kostków doczekał się ośmiorga dzieci: Zofii, Adama Konstantego (nazywanego najczęściej Konstantym), Janusza Pawła, Aleksandra, Katarzyny, Anny Alojzy, Krzysztofa i Wasyla. Niespodziewana śmierć księcia Ostrogskiego spowodowała zaostrzenie stosunków między wdową po nim a jej teściem Konstantym Wasylem i szwagrem Januszem. Książęta Ostrogscy zgłosili pretensje do sprawowania opieki nad dziećmi i majątkiem zmarłego wojewody wołyńskiego. Ostatecznie jednak w wyniku ugody zawartej w Lublinie 13 lipca 1604 r. Anna z Kostków księżna Ostrogska otrzymała pełne prawo do dysponowania majątkiem po mężu oraz do sprawowania opieki nad dziećmi. Jedynie w sprawie wydania córek za mąż miała zasięgać rady książąt Konstantego Wasyla i Janusza. W latach 1605–1607 zmarli kolejno młodsi synowie Aleksandra księcia Ostrogskiego - Wasyl, Krzysztof i Aleksander.
23 lutego 1608 r. w Ostrogu w wieku 84 lat zmarł senior rodu - Konstanty Wasyl. Został pochowany w cerkwi zamkowej w Ostrogu. W maju br, dokonano podziału pozostałych po nim ruchomości. Księżna Anna oświadczyła wówczas, że nie ma żadnych pretensji majątkowych do Janusza księcia Ostrogskiego. W rzeczywistości jednak stosunki między nią a szwagrem nigdy się nie poprawiły, gdyż ten ostatni do końca swego życia prowadził liczne spory z bratową i bratankami.
Księżna Anna zajęła się wychowaniem i wykształceniem pozostałych przy życiu dwóch najstarszych synów - Adama Konstantego i Janusza Pawła. Po śmierci teścia Konstantego Wasyla z otoczenia synów usunęła prawosławnych nauczycieli. To dzięki jej wpływom, na przełomie 1608 i 1609 r. młodzi książęta dokonali konwersji na katolicyzm. Jeszcze w 1609 r. zostali uczniami kolegium jezuickiego w Jarosławiu, do którego uczęszczali do 1611 r. Wkrótce po zakończeniu nauki w Jarosławiu, zapewne jeszcze w 1611 r. młodzi bracia Ostrogscy udali się w podróż zagraniczną. W czasie jej trwania studiowali przez czas jakiś na uniwersytecie w Leuven, a w 1613 r. na Sejmie Rzeszy w Ratyzbonie zostali przyjęci na audiencję u cesarza Macieja Habsburga, a w Rzymie przez papieża Pawła V. Książęta zwiedzili południowe Niderlandy, Niemcy i Włochy, a być może również Francję i Hiszpanię. Swoją podróż edukacyjną zakończyli zapewne w pierwszej połowie 1615 r.
W 1616 r. księżna Ostrogska przekazała dorosłym już synom większość dóbr po ich ojcu Aleksandrze. Przy czym zatrzymała dla siebie te majątki, na których miała zapis dożywocia. Adam Konstanty i Janusz Paweł nigdy nie dokonali podziału odziedziczonych po ojcu posiadłości. Wspólnie zarządzali ogromnymi włościami położonymi: województwie krakowskim - Rożnów, województwie sandomierskim - Tarnów – połowa miasta i klucza, województwie ruskim -Krakowiec, Przeworsk, Tarnopol, województwie wołyńskim - Berezdów, Dorohobuż, Kniehynin, Krupa, Lubar, Łabuń, Ostropol, Ostróg – połowa miasta i klucza, Połonne, Równe, Satyjów, Smołderów, Suraż, Zwiahel, województwie kijowskim - Barasze, Białogródka, Dymir, Noryńsk, województwie bracławskim - Kobyle, Krasne, Marianów, Raszków, Sutyska, Szpików, Woroszyłówka oraz na Litwie - Słoweńsk, Tarasów, Turów, Zdzięcioł. W sumie ich włości obejmowały 16 zamków, 38 miast, 494 wsie, 213 folwarków oraz 8 wójtostw. Roczny dochód z tych dóbr wyliczono można oszacować na olbrzymią kwotę ponad 200 tysięcy florenów.
W przypadku książąt Ostrogskich swój zakorzeniony sens nie traci przysłowie „z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu”...
Adam Konstanty i Janusz Paweł, odziedziczyli po ojcu spór z kasztelanem krakowskim Januszem. Jak już wiemy, stryj, niezadowolony z aktu podziałowego z 1603 r., toczył ze szwagierką i bratankami waśnie o granice dóbr i zgłaszał pretensje do części majątków przyznanych niegdyś Aleksandrowi księciu Ostrogskiemu. Przyczyną konfliktu w wewnątrz rodu było również zagarnięcie przez Janusza starostwa perejasławskiego w województwie kijowskim, które po śmierci księcia Aleksandra objął, prawdopodobnie chyba bez tytułu prawnego, jego najstarszy syn, Adam Konstanty liczący sobie wówczas siedem lat. Dlatego też, starostwem administrował w jego imieniu stryj Janusz, który sam wystarał się o przywilej na Perejasław w 1604 r., a formalnie przejął tę królewszczyznę dopiero po śmierci bratanka w 1618 r. Problem polega jednak na tym, że w Metryce Koronnej nie odnotowano nadania Perejasławia ani na rzecz Adama Konstantego, ani też na rzecz Janusza. Na tej podstawie należy domniemywać, że po śmierci Aleksandra, książęta Ostrogscy władali starostwem perejasławskim bez jakiegokolwiek tytułu prawnego, a w kancelarii królewskiej zaakceptowano ten stan rzeczy. Przynajmniej do 1613 r. za starostę perejasławskiego uważano Adama Konstantego. Od 1615 r. zarówno pod względem formalnym, jak i faktycznym starostwo przejął jednak jego stryj Janusz i zatrzymał je w swoich rękach do końca życia.
10 kwietnia 1618 r. w Lublinie po krótkiej chorobie zmarł książę Adam Konstanty, który został pochowany w Kaplicy pw. św. Stanisława przy kolegiacie w Jarosławiu. W ten oto sposób Janusz Paweł po śmierci brata stał się jedynym dziedzicem ogromnych majętności młodszej linii książąt Ostrogskich. Stryj Janusz książę Ostrogski, po śmierci swojego jedynego syna, zdecydował się sfinalizować odkładaną od kilku lat sprawę powołania ordynacji ostrogskiej i 22 czerwca tego roku podał do akt trybunalskich statut i szczegółowe rozporządzenia dotyczące dziedziczenia ordynacji. Janusz Paweł książę Ostrogski został odsunięty od sukcesji, a utworzony przez stryja majorat miał być dziedziczony przez męskich potomków córki kasztelana krakowskiego, Eufrozyny, która była żoną swojego dalekiego kuzyna kasztelana wołyńskiego a następnie wojewodę bracławskiego Aleksandra księcia Zasławskiego, w prostej linii potomka Wasyla księcia Ostrogskiego.
W 1619 r. Janusz Paweł książę Ostrogski postanowił się ożenić. Wybór padł na Izabelę Daniłowiczówna, córka Mikołaja, podskarbiego wielkiego koronnego oraz Heleny z Uchańskich, wojewodzianki bełskiej. Jednak 6 sierpnia 1619 r. w Lublinie zmarł nagle Janusz Paweł. W tym miejscu należy wyjaśnić, że dwaj ostatni męscy przedstawiciele młodszej linii rodu książąt Ostrogskich zmarli w wyniku powikłań chorobowych, do jakich doprowadziła nieleczona lub też źle leczona kiła.
Majątki po Januszu Pawle księciu Ostrogskim przejęły, każda po 1/3 części, jego siostry - Zofia, żona krajczego wielkiego koronnego Stanisława Lubomirskiego, Katarzyna, od 1620 r. żona wojewody kijowskiego Tomasza Zamoyskiego i Anna Alojza, od 1620 r. żona hetmana wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego Jana Karola Chodkiewicza. Anna Alojza po rychłej śmierci męża pozostawała do końca życia jedyną dysponentką własnego majątku. Po jej śmierci w 1654 r. całe te dobra zostały podzielone pomiędzy jej siostrzeńców - Aleksandra Michała Lubomirskiego, Jerzego Sebastiana Lubomirskiego, Konstantego Jacka Lubomirskiego oraz Jana Sobiepana Zamoyskiego.
Czas powrócić do pozostałego przy życiu stryja zmarłych książąt Ostrogskich, Janusza. Jednym z jego najważniejszych dokonań było ustanowienie ordynacji ostrogskiej.
WIĘCEJ PRZECZYTASZ TUTAJ
https://historix-tours.blogspot.com/2022/04/powstanie-ordynacji-os...