"Prawo które nie służy narodowi to jest bezprawie"

Włodzimierz Wróbel
Załóżmy, że dzisiejsze orzeczenie wydał Trybunał Konstytucyjny. Co jest skutkiem stwierdzenia, że regulacja zawarte w Traktacie o Unii Europejskiej są sprzeczne z polską Konstytucją? Bezpośrednio niewiele. Ogłoszenie takiego orzeczenia w Dzienniku Ustaw (ciekawe, czy i kiedy to nastąpi?) nie spowoduje uchylenia przepisów Traktatu, bo nie ustanawiał go polski ustawodawca. Traktat więc nadal będzie obowiązywał na terytorium Polski.
Trybunał nie był też w stanie uchylić art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, zgodnie z którymi:
„2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. 3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami”.
W dalszym ciągu więc obowiązuje konstytucyjna zasada, zgodnie z którą jeżeli jakaś ustawa jest niezgodna z Traktatem o Unii Europejskiej, to ten Traktat ma pierwszeństwo. A to znaczy, że trzeba stosować Traktat, a nie sprzeczną z tym Traktatem ustawę.
Trubunał Konstytucyjny ani nie może uchylić przepisu Konstytucji RP, ani też nie może dokonywać wiążącej wszystkich wykładni przepisów konstytucji, bo takich kompetencji dla niego nie przewidziano. Tak, jak nie może koronować kogoś na króla. Choćby bardzo tupał i krzyczał i był nawet prawdziwym Trybunałem.
Więc w tym zakresie też się nic się nie zmieni. Obowiązywać będzie i Konstytucja i Traktat o Unii Europejskiej. Natomiast gdyby faktycznie rzeczywisty Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie o sprzeczności Traktatu z polską Konstytucją, pozostawałoby albo zainicjować zmiany Traktatu, prosząc o zgodę wszystkie kraje członkowskie Unii, albo wypowiedzieć Traktat opuszczając Unię. Albo zmienić Konstytucję.
Ci którzy myślą, że dzięki dzisiejszemu orzeczeniu na al. Szucha w Warszawie, będą mogli ignorować normy prawa europejskiego i orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE, bardzo się mylą. Dopóki Traktat o Unii Europejskiej nie zostanie wypowiedziany, jest częścią naszego prawa i nie może tego zmienić publikacja jakiegokolwiek wyroku w Dzienniku Ustaw. Podejmując zachowania naruszające Traktat, narusza się prawo obowiązujące w Polsce ze wszystkimi tego konsekwencjami.
Wydane dzisiaj na mocy Traktatu o Unii Europejskiej orzeczenie zabezpieczające, zawieszające Izbę Dyscyplinarną oraz specjalne uprawnienia Izby Nadzwyczajnej w Sądzie Najwyższym, nie było przedmiotem orzeczenia TK i być nim nie mogło, bo nie jest to akt normatywny. Wobec tego zabezpieczenie to obowiązuje w pełnym zakresie wszystkie organy władzy publicznej: wykonawczej, sądowniczej, samorządowej. To zresztą tak naprawdę jest koło ratunkowe i sygnał alarmowy wobec zbliżającej się katastrofy.
Bo nasze członkostwo w Unii Europejskiej jest racją stanu.

Dogmaty Karnisty

Stało się coś bardzo groźnego, ale i niestety spodziewanego. Tak zwany Trybunał Konstytucyjny uznał, że nie trzeba się stosować do postanowień Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zatem w gruncie rzeczy stwierdził, że jesteśmy już poza Unią.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej dba o przestrzeganie prawa i wartości Unii w państwach członkowskich. Co istotne, TSUE to również NASZ Trybunał. Jesteśmy częścią wspólnoty europejskiej i zgodnie z polską Konstytucją mamy przestrzegać wiążących nas traktatów.
Umów należy dotrzymywać.
Uznanie, że postanowienia TSUE nie są w Polsce wiążące i nie trzeba ich respektować, to złamanie wiążącej nas umowy. To uznanie, że nie należymy już do wspólnoty, którą buduje między innymi unijny system sprawiedliwości i rozstrzygania sporów - jego częścią jest właśnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Sprawa ma wymiar ogólny, gdyż decyzja polskiego "Trybunału" dotyczy generalnie ustroju i właściwości polskich sądów oraz trybu postępowania przed sądami w Polsce.
"TK" rozpatrywał kwestię zgodności z polską Konstytucją przepisów Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczących - mówiąc w skrócie - możliwości stosowania przez TSUE tak zwanych środków tymczasowych, aby przed finalnym rozpoznaniem sprawy zamrozić możliwość działania kwestionowanych instytucji lub przepisów w danym państwie członkowskim.
W praktyce chodzi o zawieszenie funkcjonowania izby dyscyplinarnej, czyli działającego sprzecznie z polską Konstytucją organu uzależnionego od władzy politycznej, o którym polski Sąd Najwyższy w uchwale połączonych Izb z 23.01.2020* stwierdził wyraźnie, że izba ta nie jest sądem i nie ma prawa działać.
Również TSUE zamrażał działania izby, wydając między innymi dzisiaj (14.07.2021) kolejne postanowienie o zawieszeniu funkcjonowania tego organu w sprawach odpowiedzialności sędziów**.
Wbrew pozorom nie jest to abstrakcyjna sprawa jakiegoś tam sądownictwa czy jakiejś tam izby, lecz zagadnienie fundamentalne dla każdego Obywatela.
Jedynie państwo praworządne z wiarygodnie działającym sądownictwem jest w stanie zagwarantować wszystkim obywatelom Unii, że ich sprawa zostanie rozpoznana zgodnie z prawem, a nie na zamówienie polityczne tego czy innego reżimu. Sądowe rozstrzyganie sporów przez bezstronne, niezależne i niezawisłe sądy, stosujące prawo unijne i wiążące nas traktaty, to podstawowy warunek obecności Polski we wspólnocie państw praworządnych.
Wszystko to aktualnie wiąże się także z wielkim funduszem odbudowy i środkami unijnymi, których beneficjentem mają być także polscy obywatele po trudnym czasie epidemii. Wykorzystanie środków musi podlegać kontroli SĄDU: prawdziwego sądu, a nie sądu jedynie z nazwy.
I właśnie spod takiej sądowej kontroli wyłącza nas polski "TK", formułując zasadę nierespektowania postanowień TSUE.
Pod względem prawnym sprawa jest od samego początku postawiona na głowie.
Nie ma żadnej sprzeczności między polskim porządkiem prawnym i wartościami państwa prawa zapisanymi w polskiej Konstytucji a traktatami unijnymi, na podstawie których działa Trybunał Sprawiedliwości UE.
To właśnie polska Konstytucja mówi o odrębności i niezależności władzy sądowniczej, niezawisłości sędziów, wymogu bezstronności sądu, standardach działania Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Krajowej Rady Sądownictwa. To z polskiej Konstytucji wynika, że izba dyscyplinarna nie jest sądem.
Pozorna sprzeczność traktatów unijnych z polską Konstytucją to kreacja szyta na polityczne zamówienie.
To nie TSUE narusza polską Konstytucję, to nie traktaty unijne naruszają polską Konstytucję, to nie środki zabezpieczające godzą w niezależność sądownictwa w Polsce. To polskie instytucje uzależnione od autorytarnej władzy politycznej wielokrotnie i na różne sposoby łamały i łamią polską Konstytucję, godząc w niezależność i niezawisłość władzy sądowniczej, czym pozbawiają obywateli prawa do prawdziwego sądu.
Nie chodzi więc o żadną obronę polskiego porządku prawnego przed instytucjami unijnymi. Chodzi o ochronę autorytarnej władzy w Polsce, która łamała i łamie przede wszystkim polską Konstytucję.
Mamy więc jasność, w którym kierunku pcha nas władza polityczna w Polsce. Jest to jednoznaczny kierunek poza Unię Europejską. Poza wspólnotę prawa, wolności, pluralizmu i trójpodziału władzy. Ku bezprawiu, zacofaniu, izolacji. W stronę gorszej przyszłości.
Żadne prawo, a szczególnie prawo karne nie ma sensu państwie ustrojowego bezprawia. Państwo praworządne to jeden z najważniejszych Dogmatów Karnisty.
Dużo w dzisiejszym wpisie przymiotnika "polski". Nie mam wątpliwości, że "polski" to znaczy także: europejski, bo jesteśmy chyba w każdym możliwym sensie częścią wielkiej europejskiej WSPÓLNOTY.
Nie dajmy sobie odebrać wspólnoty i wolności

Bardzo wnikliwa i obrazowa analiza Profesora
Prof. Wróbel: Traktaty mają pierwszeństwo nad ustawami
Załóżmy, że dzisiejsze orzeczenie wydał Trybunał Konstytucyjny. Co jest skutkiem stwierdzenia, że regulacja zawarte w Traktacie o Unii Europejskiej są sprzeczne z polską Konstytucją? Bezpośrednio niewiele. Ogłoszenie takiego orzeczenia w Dzienniku Ustaw (ciekawe, czy i kiedy to nastąpi?) nie spowoduje uchylenia przepisów Traktatu, bo nie ustanawiał go polski ustawodawca. Traktat więc nadal będzie obowiązywał na terytorium Polski.

Trybunał nie był też w stanie uchylić art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji RP, zgodnie z którymi:

„2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. 3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami”.

W dalszym ciągu więc obowiązuje konstytucyjna zasada, zgodnie z którą jeżeli jakaś ustawa jest niezgodna z Traktatem o Unii Europejskiej, to ten Traktat ma pierwszeństwo. A to znaczy, że trzeba stosować Traktat, a nie sprzeczną z tym Traktatem ustawę. Trybunał Konstytucyjny ani nie może uchylić przepisu Konstytucji RP, ani też nie może dokonywać wiążącej wszystkich wykładni przepisów konstytucji, bo takich kompetencji dla niego nie przewidziano. Tak, jak nie może koronować kogoś na króla. Choćby bardzo tupał i krzyczał i był nawet prawdziwym Trybunałem.

Więc w tym zakresie też się nic się nie zmieni. Obowiązywać będzie i Konstytucja i Traktat o Unii Europejskiej. Natomiast gdyby faktycznie rzeczywisty Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie o sprzeczności Traktatu z polską Konstytucją, pozostawałoby albo zainicjować zmiany Traktatu, prosząc o zgodę wszystkie kraje członkowskie Unii, albo wypowiedzieć Traktat opuszczając Unię. Albo zmienić Konstytucję.

Ci którzy myślą, że dzięki dzisiejszemu orzeczeniu na al. Szucha w Warszawie, będą mogli ignorować normy prawa europejskiego i orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE, bardzo się mylą. Dopóki Traktat o Unii Europejskiej nie zostanie wypowiedziany, jest częścią naszego prawa i nie może tego zmienić publikacja jakiegokolwiek wyroku w Dzienniku Ustaw. Podejmując zachowania naruszające Traktat, narusza się prawo obowiązujące w Polsce ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Wydane dzisiaj na mocy Traktatu o Unii Europejskiej orzeczenie zabezpieczające, zawieszające Izbę Dyscyplinarną oraz specjalne uprawnienia Izby Nadzwyczajnej w Sądzie Najwyższym, nie było przedmiotem orzeczenia TK i być nim nie mogło, bo nie jest to akt normatywny. Wobec tego zabezpieczenie to obowiązuje w pełnym zakresie wszystkie organy władzy publicznej: wykonawczej, sądowniczej, samorządowej. To zresztą tak naprawdę jest koło ratunkowe i sygnał alarmowy wobec zbliżającej się katastrofy.

Bo nasze członkostwo w Unii Europejskiej jest racją stanu.

Prof. Włodzimierz Wróbel, Sędzia Sądu Najwyższego.

Wyrok TSUE ma bardzo istotne znaczenie, bo stanie się podstawą do wszczęcia przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej procedury naruszenia praworządności – mówi nam prof. Marek Chmaj, konstytucjonalista. – Chciałbym, żeby kary płacone przez Polskę były płacone z prywatnych środków ministra, a nie z naszych podatków. Wtedy być może uszczuplenie prywatnego majątku wpłynęłoby otrzeźwiająco na ministra Ziobrę – dodaje

JUSTYNA KOĆ: Jakie konsekwencje rodzi wyrok TSUE w sprawie Izby Dyscyplinarnej?

MAREK CHMAJ: Ten wyrok ma bardzo istotne znaczenie, bo stanie się podstawą do wszczęcia przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej procedury naruszenia praworządności. Będzie to miało dwa główne skutki, po pierwsze możemy mieć ograniczone finansowanie z budżetu Unii, w tym także na cele związane z likwidacją skutków pandemii, czyli z Funduszu Odbudowy.

PO DRUGIE MOŻEMY BYĆ TEŻ POZBAWIENI GŁOSU W INSTYTUCJACH UNIJNYCH, A ZATEM STRACIMY WPŁYW NA POLITYKĘ UE.

Jeżeli nie dostosujemy się do wyroku TSUE, a także do wydanych w drodze postawień środków tymczasowych, będziemy zapewne zmuszeni do płacenia kary, która jest określana w stawkach dziennych i może wynosić nawet do miliona euro, tak długo, aż wykonany postanowienie TSUE.

Reklama

Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro skomentował już wyrok TSUE mówiąc, że to prawna segregacja i myślenie kolonialne.
Przy wprowadzaniu zmian w Sądzie Najwyższym wskazywaliśmy, że te przepisy są niezgodne z konstytucją. Prawo i Sprawiedliwość się uparło i wprowadziło nowe przepisy pomimo głosów ekspertów. Teraz te obawy zostały potwierdzone w całej rozciągłości, mamy wyrok, mamy postanowienia TSUE, a pan minister sprawiedliwości jak wtedy, tak i dzisiaj twierdzi, że nic się nie stało.

Chciałbym, żeby kary płacone przez Polskę były płacone z prywatnych środków ministra, a nie z naszych podatków. Wtedy być może uszczuplenie prywatnego majątku wpłynęłoby otrzeźwiająco na ministra Ziobrę.

Równolegle w Trybunale Konstytucyjnym Julii Przyłębskiej prokurator Piotrowicz zadecydował, że postanowienia TSUE nas nie obowiązują. Jakie to rodzi konsekwencje?
Żadnych, może oprócz jednego, ośmieszenia całego Trybunału i Rzeczpospolitej, bo tego wyroku nie sposób wprowadzić w życie.

TO, ŻE KILKA OSÓB Z TRYBUNAŁU UZNAŁO, ŻE NAS NIE OBOWIĄZUJĄ POSTANOWIENIA TSUE, NIE OZNACZA, ŻE TAK BĘDZIE.

Wyrok TK miałby znaczenie tylko wtedy, gdyby został wydrukowany w dzienniku urzędowym UE. W innym przypadku Trybunał może sobie orzekać i stwierdzać, co chce i nie będzie to miało żadnego znaczenia dla naszej sytuacji. Jedyny efekt jest taki, że autorytet Trybunału, który i tak już był znikomy, przestał istnieć.

Minister Ziobro przekonywał, że to orzeczenie jest zgodne z poprzednimi orzeczeniami TK, także za czasów prof. Safjana. Podobne wyroki orzekały odpowiedniki Trybunału w innych państwach.
Minister Ziobro wskazuje na poszczególne orzeczenia, odrywając je od stanu faktycznego i uwarunkowań prawnych obowiązujących w danych krajach. Jeżeli weźmie się pod uwagę pojedynczy element: wybór członków KRS, funkcjonowanie Sądu Najwyższego, to możemy powiedzieć, że takie rozwiązania funkcjonują w różnych krajach Europy, ale one wszystkie razem powodują, że znika niezależność sądów i niezawisłość sędziów. W konsekwencji trzecia władza sądownicza staje się podporządkowana władzy wykonawczej i ustawodawczej.

Rozumiem, że minister Ziobro jako odpowiedzialny za część działań wymierzonych przeciwko tej władzy chce się bronić, ale nie zmienia to faktu, że od początku podkreślaliśmy niekonstytucyjność tych zmian. Opinie na ten temat są dostępne nawet w Internecie, wielokrotnie sam pisałem poważne analizy, ale PiS zrobił jak chciał.

Podobnie z powoływaniem się na wcześniejsze orzeczenia TK,

ZBIGNIEW ZIOBRO ODRYWA OTOCZKĘ, STAN PRAWNY OD FAKTYCZNEGO. GDYBYŚMY PRZYJRZELI SIĘ TAMTYM ORZECZENIOM, ZOBACZYMY, ŻE DOTYCZĄ ZUPEŁNIE CZEGO INNEGO.

Jak powinny zachować się sądy powszechne?
Tu sprawa jest prosta, należy uważać orzecznictwo ID SN za nieistniejące. Zresztą to także wynika z dwóch uchwał SN ze stycznia 2020 roku. Od początku twierdziliśmy, że w przypadku Izby Dyscyplinarnej zachodzi niewłaściwa obsada, bo te osoby, które w niej orzekają nie mają przymiotu niezawisłości.

Czy to wszystko grozi, oczywiście w dalszej perspektywie, polexitem?
Myślę, że nie. To działanie czysto propagandowe PiS-u, cementowanie żelaznego elektoratu, odwracanie uwagi od spraw i problemów, które mamy. Później PiS po cichu i tak wycofa się z tych rozwiązań, które są przedmiotem orzecznictwa TSUE. Jestem przekonany, że na dzień dzisiejszy PiS-owi mocno zawęża się gama możliwości.

Kończy się kadencja Adama Bodnara na stanowisku RPO. Jak pan ją ocenia?
Adam Bodnar wykonywał swój urząd w sposób bardzo godny i odpowiedzialny. Robił to, czego oczekujemy od rzecznika, czyli stał na straży konstytucyjnych wartości i praw niezależnie od tego, czy to się rządzącym podobało, czy nie.

BYŁ TO RZECZNIK, KTÓRY WYJEŻDŻAŁ CZĘSTO ZE SWOJEGO BIURA, JEŹDZIŁ DO LUDZI, ROZMAWIAŁ, SPOTYKAŁ SIĘ, INTERWENIOWAŁ. BYŁA TO KADENCJA AKTYWNA, DYNAMICZNA.

A jak ocenia pan następcę prof. Bodnara, prof. Wiącka?
Trzymam kciuki za jego pomyślną i udaną kadencję. Z pewnością przejmie urząd od bardzo dobrego rzecznika, liczę, że będzie starał się być jeszcze lepszym.

Niektórzy zarzucają prof. Wiąckowi, że nie stawał głośno w obronie sadów i praworządności.
To, że ktoś głośno nie protestował, nie jest jeszcze podstawą do oceny. Niektórzy protestowali głośno, inni ciszej. Nie każdy musiał iść ze świeczką przed Sąd Najwyższy. Na stanowisku RPO także mieliśmy osoby o różnych charakterach. Niektórzy rzecznicy byli bardziej konfliktowi, inni bardziej spolegliwi. To też jest cecha charakteru.

Zdjęcie główne: Marek Chmaj, Fot. chmaj.pl