Relacje polsko-ukraińskie czyli Lachy i Chachoły

Prawda historyczna w „Trylogii”. Jakie uproszczenia i kłamstwa Sienkiewicz wpoił Polakom?U Sienkiewicza naddnieprzańskie pustkowia kolonizują światli i jednocześnie wojowniczy magnaci, a pod ich łaskawym, ale i czujnym okiem pracuje rumiane ruskie chłopstwo.

W kresowych miasteczkach panuje wielokulturowy ład, którego strażnikami są Sarmaci ze stepowych stanic, nasz odpowiednik mitycznych rycerzy okrągłego stołu. Przeciwko takiemu światu występować mogą jedynie: hultaj, kanalia lub na wpół dziki zbójnik żyjący z grabieży.Choć panowanie Rzeczpospolitej było dla Rusinów i tak bardziej znośne niż moskiewski knut, to Sienkiewiczowska wizja dziejów jest zdecydowanie zbyt optymistyczna. Ma ona gigantyczne wartości mitotwórcze, ale nie może być traktowana jako źródło wiedzy.

Gdyby jakimś cudem wskrzesić kilku przedstawicieli elit Korony i Litwy i dać im do przeczytania Ogniem i mieczem, wiele razy marszczyliby brwi, czytając o Sienkiewiczowskim wyobrażeniu stosunków na Ukrainie. Oddajmy im głos.„A że się Kozacy do takiej ligi z Tatarami udali, za złe im mieć nie trzeba. Podobno i do samego piekła udaliby się, byleby tylko takiej niewoli i opresji, jakiej niebożęta doświadczali, uniknąć” pisał Adam Kazanowski, marszałek nadworny koronny, cytowany przez Damiana Płowego w jego monografii kampanii piławieckiej.

W swoich pamiętnikach wtórował marszałkowi Albrycht Stanisław Radziwiłł, kanclerz wielki litewski: „przyczyną tej burzy jest siła naszych złych uczynków i ucisk biednych”.To ten sam kanclerz, który był współautorem słynnej i dosyć aroganckiej odpowiedzi danej w 1632 roku delegacji kozackiej, domagającej się udziału w elekcji i nadania praw równych szlachcie: „jesteście częścią ciała Rzeczpospolitej, ale taką, jaką są włosy albo pazury (…). Przeto je trzeba obcinać”.

Chmielnicki. Zdrajca, pijak, kłamca i okrutnik?
Opisany wyżej ucisk polegał na rugowaniu prawosławia przez unitów oraz wyciskaniu z chłopów ostatniego kłosa przez dzierżawców dóbr magnackich, którzy w bardzo krótkim czasie chcieli się na owych wynajętych ziemiach wzbogacić.Samych Kozaków ubodła decyzja sejmu z 1638 roku, która sprowadzała tych z nich, którzy nie zostali objęci dość ograniczonym rejestrem, do roli chłopów pańszczyźnianych. Do koronnych elit zrazili się wówczas nawet ci z Kozaków, którzy w owym przegranym powstaniu nie brali udziału. Jednym z owych sfrustrowanych był Chmielnicki.

Dla Sienkiewicza, a tym samym dla kolejnych pokoleń Polaków, stał się on postacią zdecydowanie negatywną, zdrajcą, okrutnikiem, kłamcą i pijakiem. Tymczasem kozacki hetman, choć Polaków i Żydów mordował w bestialski sposób, lawirował jak każdy inny wódz mający potężniejszych od siebie sąsiadów.Jeremi Wiśniowiecki. Posągowy bohater czy nienawistny okrutnik?
Po drugiej stronie uwiecznionego przez Sienkiewicza konfliktu stoi wojewoda ruski, pan na Łubniach, książę Jeremi (Jarema) Wiśniowiecki, któremu Sienkiewicz postawił prawdziwy posąg jako wybawicielowi ojczyzny po klęsce korsuńskiej i piławieckiej rejteradzie i zarazem jako strasznemu mścicielowi naszych krzywd.

Tymczasem wielu historyków wystawiło Jaremie dość niską ocenę jako mężowi stanu. (…) Jaki był prawdziwy Wiśniowiecki? Okrucieństwem starał się dorównać swoim adwersarzom co Kozacy kwitowali stwierdzeniem, iż sami tylko szlachtę ścinają, zadając w ten sposób szybką śmierć, a zły Jarema Kozaków torturuje, wbijając ich na pal.W świetle kozackich okrucieństw popełnionych na Żydach było to tłumaczenie żałosne, ale Jarema faktycznie lubował się w palowaniu i to nie tylko w odwecie za okrucieństwa. W ten sposób potraktował np. wójta, radnych i popów z miasta Pohrebyszcze, którzy nie potrafili wytłumaczyć, dlaczego otworzyli bramy miasta przed Kozakami.

Dobry dowódca… bez żadnego planu
Historycy wystawili Jaremie całą gamę ocen od zwykłego warchoła do męża opatrznościowego. Ostatnio próbował owe opinie zbilansować Damian Płowy w książce Od Konstantynowa do Piławiec.Jarema był zatem znakomitym dowódcą na poziomie taktycznym, zwłaszcza w starciach z Tatarami, i jednym z niewielu dowódców, którym koronny żołnierz ufał w 1648 i 1949 roku. Jego kampania na Wołyniu nie ma jednak cech operacji wojskowej. Nie miała żadnego planu ani określonych celów. Był to zwykły odwet, który dawał poczucie zemsty, ale nie zatrzymywał pochodu wroga w głąb Wołynia i Rusi Czerwonej.

Jarema doprowadził też do niemałego zamętu w połowie 1648 roku, krytykując rozkaz regimentarzy ogłaszający koncentrację w Glinianach i zamiast tego gromadząc wojska w Czołchańskim Kamieniu.
Z wizerunkiem Jaremy zbawcy ojczyzny na pewno polemizowaliby też lwowianie. Wojewoda ruski zachęcał ich do obrony miasta, kazał zebrać pieniądze, po czym odjechał ze Lwowa z całą jazdą.

Był to krok rozsądny z czysto wojskowego punktu widzenia na co komu wszak jazda w mieście, ale wywołał uczucie ogromnego zawodu i opuszczenia, zwłaszcza że Jarema zrobił to, nie informując mieszczan, gdzie i po co jedzie. (…)
https://wielkahistoria.pl/prawda-historyczna-w-trylogii-...

11 grudnia 1618 roku zawarto Rozejm w Dywilinie – Rzeczpospolita Obojga Narodów osiągnęła największą powierzchnię w swoich dziejach - niemal milion kilometrów kwadratowych.

Choć państwo nasze jest dziś jedynie cieniem dawnej Rzeczypospolitej, a dzisiejsza Polska skupia się na celebrowaniu porażek (czy może przepracowywaniu traum) drugiej wojny światowej czy walki z komunizmem, warto rozciągnąć naszą pamięć historyczną na dzieje Pierwszej Rzeczypospolitej. Dzisiejsza Rosja sięga właśnie w ten okres. Wiążą się z nim najważniejsze wydarzenia w dziejach i Polski, i Rosji. W 2004 roku, tuż przed początkiem gazowej wojny hybrydowej z Europą Środkową, Władimir Putin zastąpił święto na cześć wybuchu rewolucji bolszewickiej - Dniem Jedności Narodowej, na cześć wyzwolenia Kremla z dwuletniej polskiej okupacji. Także i dla Polski było to apogeum: w 1610 miało miejsce największe zwycięstwo militarne w dziejach Polski: zwycięska bitwa pod Kłuszynem pod wodzą Stanisława Żółkiewskiego w efekcie której Polacy opanowali Moskwę, co było ewenementem w dziejach Rosji. W 1611 miał miejsce tzw. hołd ruski czyli homagium zdetronizowanego cara Rosji na Zamku Królewskim w Warszawie. Rozejm kończący owe wojny przyniósł Rzeczypospolitej największą w historii powierzchnię. Nabytki nie były trwałe, gdyż poza szlachtą, która stała za tymi zwycięstwami, koronę Rzeczypospolitej dzierżyli szwedzcy Wazowie, których interesy dynastyczne nie współgrały z interesami Rzeczypospolitej. Niemniej warto pamiętać polskie dni chwały, wychodząc poza celebrowanie "chwalebnych" klęsk.