01.10.2020
Rozkazem Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej z dnia 28 listopada 2000 roku z dniem 1 stycznia 2001 roku została sformowana 23 Baza Lotnicza. Wraz z 1 eskadrą lotnictwa taktycznego powstała ona w miejsce rozformowanego 1 pułku lotnictwa myśliwskiego „Warszawa”. Wobec tego odziedziczyła ona tradycje zarówno tej jednostki założonej w 1943 roku w rosyjskim Grigoriewskoje, jak i innych historycznie związanych z 1 pułkiem lotniczym. Informacje, pamiątki i inne ważne świadectwa dotyczące dziejów lotniczych formacji stacjonujących na przestrzeni lat nieopodal Mińska Mazowieckiego można obejrzeć w sali tradycji 23 Bazy Lotniczej.
Warto podkreślić, że zmodernizowana sala tradycji 23 Bazy Lotniczej została oddana do użytku 24 maja 2019 roku. Wtedy to na terenie jednostki odbyła się uroczystość nadania 23 BLT imienia patrona podpułkownika pilota Jana Zumbacha oraz odsłonięcia kamienia pamiątkowego poświęconego temu dowódcy legendarnego Dywizjonu 303 oraz 133 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego. Zauważmy, że osobie patrona poświęcona jest jedna z plansz znajdujących się w omawianym pomieszczeniu. Zawiera ona przede wszystkim rys biograficzny bohaterskiego pilota. - Przed II wojną światową służył w 111. eskadrze myśliwskiej 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Na skutek wypadku podczas lądowania w maju 1939 roku trafił do szpitala, a następnie przeszedł rehabilitację. Po wybuchu wojny nie udało mu się odnaleźć swojej jednostki i 17 września przedostał się z Polski do Rumunii. Następnie przez Bejrut dotarł drogą morską do Francji. Po przybyciu do Francji, tak jak pozostali polscy lotnicy, został skierowany do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Polskiego w bazie Lyon-Bron. 13 maja 1940 został przydzielony do I. Klucza Kominowego chroniącego lotniska w Châteaudun i Étampes.
Do spotkań z nieprzyjacielem dochodziło jednak rzadko i Zumbach nie odniósł tam sukcesów bojowych. 21 czerwca został ewakuowany do Wielkiej Brytanii – dowiadujemy się o losach patrona jednostki w początkowym okresie drugiej wojny światowej czytając treść z zamieszczoną na planszy. Na kolejnych z nich zostały zaprezentowano informacje dotyczące jednostek lotniczych, których tradycje odziedziczyły 23BLT i 1ELT. W związku z tym odwiedzając salę można poznać dzieje takich formacji jak 7 Eskadra Myśliwska im. Tadeusza Kościuszki, 19 Eskadra Myśliwska, 1 Pułk Lotniczy, Brygada Pościgowa, I/145 Dywizjon Myśliwski, 303 Dywizjon Myśliwski „Warszawski” im. Tadeusza Kościuszki, 316 Dywizjon Myśliwski „Warszawski”, 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa”. Z jednej z pozostałych plansz można zasięgnąć wiadomości związanych z historią 23BLT i 1ELT. Zapoznanie się z treścią innej z nich przynosi otrzymanie solidnej dawki wiedzy na temat Polskiego Kontyngentu Wojskowego „Orlik”. Tworzący go żołnierze i oficerowie brali udział w misji Baltic Air Policing polegającej na ochronie przestrzeni powietrznej Litwy, Łotwy i Estonii. Wśród nich nie zabrakło przedstawicieli jednostek stacjonujących w lotniczej bazie znajdującej się tuż obok Mińska Mazowieckiego. - Żołnierze biorący udział w kontyngencie otrzymują pamiątkowe odznaczenie – Gwiazdę Załóg Lotniczych, które ustanowione zostało w dniu 4 maja 2012 roku. Na wstążce Gwiazdy Załóg Lotniczych nadanej żołnierzowi uczestniczącemu w PKW Orlik nakłada się okucie z napisem: „ORLIK 1” i odpowiednio – „ORLIK 3”, „ORLIK 6” i kolejne – czytamy w informacji zamieszczonej na planszy. Przykłady wspomnianych, okolicznościowych, przedmiotów stanowią fragment zbiorów zaprezentowanych w tym miejscu. W sali tradycji wyeksponowano również przykłady dawnego i współczesnego polowego i galowego umundurowania pilotów.
Duże wrażenie wśród osób zwiedzających przestronne pomieszczenie wywołują ponadto kombinezony lotnicze. Ważne miejsce w prezentacji eksponatów zajmuje bogata kolekcja naszywek i wizerunków polskiego godła państwowego. Drugi z wymienionych zespołów został przekazany 1 Pułkowi Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa” z okazji siedemdziesięciopięciolecia utworzenia jednostki. Tymczasem w trakcie wizyty, która miała miejsce w maju 1995 roku w 1 PLM „Warszawa” wojenną odznakę Zastępcy Dowódcy 7 Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki przekazał na rzecz pułku generał brygady pilot Witold Urbanowicz. Odpowiednio pokazana jest kolejnym istotnym eksponatem znajdującym się w sali tradycji. Co więcej w bardzo dobrze oświetlonych gablotach nie brakuje też innych, licznych, podobnych przedmiotów. W tych wystawienniczych meblach znalazło się również miejsce dla pamiątkowych talerzy, medali, statuetek, pucharów i kryształów. Ponadto umieszczono w nich modele samolotów i pojazdów kołowych. Zwiedzając omawiane wnętrze można również obejrzeć fotografie, na których uwieczniono codzienność bądź uroczyste momenty w życiu jednostki. Z portretu zamontowanego na jednej ze ścian spogląda natomiast na gości pomieszczenia patron 23 BLT. Portret ppłk. pil. Jana Zumbacha przekazał jej Tomasz Kajkowski z Muzeum 303 w Napoleonie. Dodajmy, że w sali tradycji można zobaczyć także elementy uzbrojenia samolotów bojowych, pułkowy sztandar, księgę pamiątkową, naścienne wizerunki orderu Virtuti Militari i myśliwca MIG 29 oraz godła jednostek lotniczych stacjonujących pod Mińskiem Mazowieckim. Aby zwiedzić salę tradycji 23BLT należy skontaktować się z jednostką – tel. 261553270.
Materiał został przygotowany przez Fundację Aktywny Mińsk Mazowiecki we współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Mińska Mazowieckiego jako część zadania „Wirtualna Ziemia Mińska” dofinansowanego przez Narodowe Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w Sieci”.
