20.10.2020
Od początku funkcjonowania Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Mazowieckim posiadało do swojej dyspozycji dwa budynki. Główną siedzibę placówki zlokalizowano w znajdującym się przy ulicy Stefana Okrzei 16 pałacyku Łubieńskiej. W willi Hubertów, mieszczącej się przy ul. Generała Kazimierza Sosnkowskiego 4 można obejrzeć pamiątki związane z 7 Pułkiem Ułanów Lubelskich. Jednostka ta stacjonowała w Mińsku Mazowieckim w latach 1923 – 1939.
Źródła utworzenia tej pierwszej w dziejach Mińska Mazowieckiego placówki muzealnej należy szukać w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku. Wtedy to kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy, uczestnik kampanii wrześniowej, ppłk. Witold Szaniawski przekazał Krzysztofowi Szczypiorskiemu pułkowe pamiątki zgromadzone przez istniejące w Londynie koło żołnierzy 7 PUL. Kolekcja, systematycznie powiększana przez mińskomazowieckiego literata, malarza i szefa lokalnego oddziału „PAX”, okazała się godna zaprezentowania. W związku z tym rozpoczął on starania o zrealizowanie tego ambitnego zamierzenia. Ostatecznie 29 marca 1992 roku Muzeum 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Mińsku Mazowieckim rozpoczęło funkcjonowanie w drewnianym, zabytkowym i nieistniejącym już, budynku znajdującym się pod adresem Warszawska 132. Od lutego 2001 roku zbiory można było oglądać w willi Hubertów. Formalnie stanowiły one wówczas placówkę Miejskiego Domu Kultury w Mińsku Mazowieckim. Cztery lata później muzeum 7PUL zostało Działem Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Mazowieckim.
Obecnie miejsce prezentujące historię ułańskiej jednostki podzielone jest na pięć sal wystawowych. Zgodnie z chronologią pułkowych dziejów zwiedzanie działu rozpoczyna się od pomieszczenia poświęconego lubelskiemu okresowi tworzenia się kawaleryjskiej formacji. Przypada on na lata 1918 – 1921, które zawierają m.in. udział żołnierzy i oficerów pułku w walkach z Ukraińcami oraz w wojnie polsko – bolszewickiej. Wśród najważniejszych momentów ówczesnego funkcjonowania 7 PUL można wymienić np. szarże pod Berdówką i Cycowem. W pierwszej z muzealnych sal można obejrzeć m.in. różne umundurowanie, uzbrojenie i pozostałe wyposażenie stosowane w początkowych latach istnienia jednostki. Co więcej na ścianach umieszczono portrety jej dowódców i artystyczne wyobrażenie walk z udziałem lubelskich ułanów. Drugie z muzealnych wnętrz odtwarza wygląd gabinetu dowódcy jednostki z lat 1921 – 1939. Wobec tego znalazło się w nim miejsce m.in. na oryginalną kasę pancerną z mińskomazowieckich koszar, a także pułkowy sztandar. Na ścianach uważne oko zwiedzającego z łatwością dostrzeże dokumentację fotograficzną powstałą w czasie kraśnickiej uroczystości nadania sztandarowi odznaczenia Orderu Virtuti Militari. 23 maja 1921 roku dokonał tego Marszałek Józef Piłsudski. Znajdziemy tu również portret patrona jednostki którym był generał Kazimierz Sosnkowski. Całość uzupełniają meble i inne elementy wyposażenia miejsca pracy dowódcy 7PUL. W kolejnej z sal zaprezentowano natomiast pamiątkowe przedmioty nawiązujące do stacjonowania pułku w Mińsku Mazowieckim. Należą do nich np. podstawowe elementy ułańskiego wyposażenia i umundurowania, odznaki i dokumenty. Zwracają też uwagę rzadko spotykane trofea sportowe otrzymywane przez przedstawicieli jednostki za sukcesy osiągane w różnych zawodach. Pobyt w tym miejscu ułatwi również zrozumienie roli jaką w ówczesnych dziejach miasta odgrywali żołnierze i oficerowie pułku. Przybliżenie jego szlaku bojowego związanego z udziałem w kampanii wrześniowej stanowi najważniejsze zagadnienie zrealizowane w przedostatnim muzealnym pomieszczeniu. Stąd też można w nim zobaczyć obrazy wizualizujące militarne starcia 7PUL z niemieckim przeciwnikiem. Prawdziwym unikatem, które zaprezentowano w tym miejscu jest żeliwna głowa konia. Niegdyś wisiała ona nad pułkową stajnią. Wrażenie na osobach odwiedzających muzeum wywiera ponadto przestrzelona kurtka mundurowa wspomnianego już podporucznika Witolda Szaniawskiego. Przedstawienie historii ułańskiej jednostki znajduje swój finisz we wnętrzu poświęconym jej dziejom w okresie okupacji niemieckiej (1939 – 1945). Umieszczono w nim broń używaną przez żołnierzy konspiracyjnego pułku Armii Krajowej „Jeleń”. Jego istnienie stanowiło najlepszy dowód kontynuacji funkcjonowania 7PUL w zmienionych wojną warunkach. Stacjonujących w okresie międzywojennym XX stulecia żołnierzy i oficerów w Mińsku Mazowieckim upamiętniano również w odtworzonym na włoskiej ziemi 7 Pułku Ułanów. Wchodził on w skład II Korpusu dowodzonego przez generała Władysława Andersa. Wyposażenie i umundurowanie jednostki powstałej na Półwyspie Apenińskim jest też udostępnione do oglądania w tej piątej sali wystawowej Działu 7 Pułku Ułanów Lubelskich Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Mazowieckim. Zauważmy, że odbywają się w niej też różne wydarzenia kulturalne, w tym koncerty muzyki klasycznej. Osoby odwiedzające placówkę mieszczącą się w willi Hubertów mogą ponadto poznać dzieje jednej ze współczesnych jednostek wojskowych stacjonujących w Mińsku Mazowieckim. Służy temu sala pamięci 2 Mińskomazowieckiej Brygady Obrony Terytorialnej im. gen. Franciszka Kleeberga. Stacjonowała ona w mieście nad Srebrną w latach 1995 – 2005. Wśród znajdujących się w tym miejscu eksponatów można wymienić m.in. elementy umundurowania i wyposażenia żołnierzy i oficerów, a także okolicznościowe trofea sportowe. W tym fragmencie muzealnego działu znalazło się również miejsce na zaprezentowanie początków funkcjonowania Szwadronu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego.
Dodajmy na zakończenie, że siedziba Działu 7 Pułku Ułanów Lubelskich Muzeum Ziemi Mińskiej w Mińsku Mazowieckim znajduje się w jednym z najstarszych, murowanych, budynków istniejących na terenie miasta. Zgodnie z ustaleniami regionalistów Willa Hubertów została zbudowana pod koniec lat 70 – tych XIX wieku. Pierwszym jej właścicielem był Kazimierz Eppler, następnym Aleksander Remi. Od drugiego z wymienionych posiadaczy obiekt odkupił, w 1908 roku, lekarz zakładowy w fabryce Rudzkiego Jan Hubert. Co ciekawe w budynku swoją przystań znalazła biblioteka oddziału Polskiej Macierzy Szkolnej. W okresie okupacji niemieckiej w Willi Hubertów miały miejsce odprawy prowadzone przez komendanta obwodu ZWZ/AK „Mewa”, „Jamnik”, „Kamień” porucznika Ludwika Wolańskiego „Lubicza”. 14 sierpnia 1945 roku właścicielką posesji została żona Jana Huberta Anna. Wyjaśnijmy, że jej męża aresztowano w ramach Wielkiej Wsypy i przewieziono na Pawiak. Z więzienia tego jeden z najwybitniejszych mińszczan już nie wrócił. W 1948 roku wdowa przekazała budynek wraz z przyległościami na cele charytatywne. Stał się on odtąd własnością mińskiego Oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża, zaś Anna Hubert zapewniła sobie dożywotnie prawo do przebywania na terenie nieruchomości. W 1980 roku wspomniana organizacja pozarządowa oddała ją na rzecz Skarbu Państwa. Wobec tego w obiekcie zlokalizowano mieszkania kwaterunkowe. Tym samym piękna niegdyś willa zaczęła niszczeć. Początek powrotu nieruchomości do dawnego blasku nastąpił w latach 90 – tych ubiegłego stulecia. Przeprowadzane remonty pozwoliły ponownie ożywić to miejsce. Poza samym muzealnym budynkiem uwagę osób odwiedzających to miejsce zwraca jego uporządkowany, zadbany i gustownie zaprojektowany ogród.
Materiał został przygotowany przez Fundację Aktywny Mińsk Mazowiecki we współpracy z Towarzystwem Przyjaciół Mińska Mazowieckiego jako część zadania „Wirtualna Ziemia Mińska” dofinansowanego przez Narodowe Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w Sieci”.
