Mińskie Archiwum Cyfrowe

Tabele likwidacyjne gminy Mińsk Mazowiecki

Siedemnaście poszytów zawierających kopie tabel likwidacyjnych z okolic Mińska Mazowieckiego składa się na zespół archiwalny nr 1745 „Komisarz do Spraw Włościańskich Powiatu Nowomińskiego” w Archiwum Państwowym w Siedlcach; poszyty zawierają również dokumenty związane z tabelami likwidacyjnymi, przede wszystkim dotyczące znoszenia serwitutów.

Dotyczą one następujących wsi z gminy Mińsk Mazowiecki (w granicach współczesnych):

• Anielew,
• Arynów,
• Barcząca,
• Budy Barcząckie,
• Budy Janowskie (d. Nowa Wieś),
• Cielechowizna,
• Dłużka,
• Janów (Walerianów),
• Jezioro (część Chmielewa),
• Królewiec (d. Karlshof czyli Budy Arynowskie),
• Niedziałka,
• Osiny (lit. A i B),
• Wiciejów,
• Zakole;

z gminy Siennica:

• Wola Siennicka (część Siennicy);

z gminy Kołbiel:

• Chrosna,
• Chrząszczówka.

W sumie w zespole archiwalnym znajduje się osiemnaście kopii tabel likwidacyjnych i dwie tabele uzupełniające, co stanowi około połowę wszystkich sporządzonych dla terenu gminy. Opisanych w nich zostało 269 osad wyodrębnionych podczas uwłaszczenia.

Tabele likwidacyjne były podstawowymi dokumentami, które poświadczały własność ziemi otrzymanej przez chłopów w dobrach prywatnych w ramach uwłaszczenia w 1864 roku w Królestwie Polskim. Zawierają one numery wyodrębnionych osad z imionami i nazwiskami właścicieli, określeniem ilości otrzymanej ziemi z podziałem na siedliska, pola, łąki, pastwiska i nieużytki oraz z wysokością odszkodowania na rzecz właścicieli dóbr ziemskich. Opisane zostały również szczegółowo serwituty, czyli służebności, które nadal miały przysługiwać chłopom w tych dobrach. Już pod koniec XIX w. znaczna część serwitutów została zniesiona, głównie przez zamianę na własność wyznaczonych gruntów leśnych. Numer z tabeli likwidacyjnej był przez wiele lat, a czasami jest nawet do dzisiaj, używany do identyfikacji danej nieruchomości. Ze względu na swoją kluczową rolę podczas uwłaszczenia chłopów i zniesienia pańszczyzny tabele likwidacyjne należą do podstawowych źródeł historycznych do dziejów poszczególnych wsi.

Zdjęcia dokumentów zostały oznaczone współczesnymi numerami zapisanych stron; zdjęcia tabel likwidacyjnych zostały dodatkowo opatrzone numerami osad. Językiem większości dokumentów jest język rosyjski. Część akt, szczególnie samych tabel likwidacyjnych, jest uszkodzona, głównie z powodu częstego posługiwania się nimi.

Anielew

Arynów

Barcząca

Budy Barcząckie

Budy Janowskie (Nowa Wieś)

Chrosna

Chrząszczówka

Cielechowizna

Dłużka

Janów (Walerianów)

Jezioro (część Chmielewa)

Królewiec (d. Karlshof czyli Budy Arynowskie)

Niedziałka

Osiny (lit. A i B)

Wiciejów

Wola Siennicka (część Siennicy)

Zakole